Erfelijk en aanleg

Door de relatief korte domesticatie heeft onze huiskat nog een grote genetische overeenkomst met zijn voorouder, de Afrikaanse wilde kat (Felis Silvestris Lybica). We vergeten soms dat hij hierdoor zowel qua uiterlijk als gedrag nog veel op deze solitaire, territoriale en jagende voorouder lijkt. Als we ons dit goed realiseren verklaart dat al veel van het gedrag van onze huiskat. 

Solitair

De Afrikaanse wilde kat (ze bestaan nog steeds) leeft solitair. Alleen voor paren en zogen maken ze een uitzondering. Als je zo op jezelf bent aangewezen probeer je verwondingen door gevechten te vermijden, verberg je pijn en zwakheden zodat je niet ten prooi valt aan grotere roofdieren en ben je niet zo goed in directe communicatie. Hiërarchie in je eentje bestaat niet. De huiskat heeft onder invloed van de domesticatie geleerd om te functioneren in groepen maar alleen als er voldoende voedsel is.

Territoriaal

Controle over het territorium is super belangrijk. Het wordt verdedigd tegen indringers en de randen worden gemarkeerd met hun geur.  Ook onze huiskat wil nog steeds graag het territorium controleren. Hij wil zelf bepalen of en wanneer hij naar buiten gaat en heeft het liefst alle deuren open. Ook de geuren worden nog steeds afgezet. Hetzij door krabben, wrijven met het lichaam en soms ook met urine.

Jagen

Katten zijn obligate carnivoren en moeten dus vlees eten. De Afrikaanse wilde kat besteed vele uren per dag aan de jacht. Het hele lichaam van de kat, ogen, oren en zijn bouw zijn ontworpen voor het jagen in de schemering. Katten zien daardoor minder kleuren dan wij en zijn verziend. Voor dichtbij gebruiken ze hun neus en snorharen. Voor een huiskat zijn losse speelmomenten en een bakje voer dus eigenlijk heel onnatuurlijk. 

Genen

Opmerkelijk genoeg speelt de vader een belangrijke rol bij de erfelijke eigenschappen van je kat. Dappere, vriendelijke vaders krijgen dappere, onderzoekende kittens. Uiteraard spelen de genen van de moeder ook een belangrijke rol maar het is erg lastig om onderscheid te maken tussen het effect van haar genen en de invloed van haar gedrag. Een zwerfkat kan haar kittens leren om bang te zijn voor mensen en ze daar uit de buurt houden. Hetzelfde geldt voor andere katten. Als ma niets moet weten van andere katten zullen haar kittens dit al snel overnemen.

Socialisatie

Katten kennen twee socialisatie perioden. De eerste loopt ca. van een leeftijd van 3 tot 7 weken, de tweede van ca. 7 tot 14 weken. Het is belangrijk dat kittens in deze perioden kennis maken met zoveel mogelijk verschillende zaken zoals mensen, andere dieren, de stofzuiger etc. De sociale vaardigheden die de kittens in de eerste periode hebben geleerd worden in de tweede periode verder aangescherpt.



Met mensen 

Dappere kittens gaan eerder op onderzoek uit en hebben daardoor meer kans op contact met mensen tijdens de socialisatieperiode. Uit onderzoek blijkt dat kittens die in de leeftijd tussen de twee en zeven weken dagelijks minimaal 40 minuten door 5 verschillende mensen in de handen worden gehouden zich meestal ontwikkelen tot hele sociale katten die graag bij mensen in de buurt zijn. 

Met katten

In tegenstelling tot hun wilde voorouders kunnen veel huiskatten prima samenleven met soortgenoten. Vooral nestgenootjes kunnen het vaak goed met elkaar vinden. Net als voor het wennen aan mensen geldt ook hier dat de eerste zeven weken erg belangrijk zijn. Katten die opgroeien met nestgenootjes en lekker samen spelen ontwikkelen zich meestal tot hele sociale katten die prima samen kunnen leven met andere katten. 

Ervaringen

Het gedrag van je kat blijft zich ontwikkelen door een voortdurende interactie met de omgeving. De ervaringen in het eerste levensjaar spelen echter de grootste rol en jongere katten zijn flexibeler in hun gedrag dan oudere katten. 

Leren

Katten kunnen heel goed verbanden leggen. Zowel tussen twee gebeurtenissen als tussen gevolgen van hun eigen gedrag. Zo weten ze precies welke gebeurtenissen eten voorspellen en weten ze hoe ze ons zo ver kunnen krijgen om de deur voor ze open te doen.

Katten kunnen totaal verschillend reageren op verschillende leden van een huishouden. Als in aanleg of socialisatie niet alles perfect is afgestemd op mensen kan een kat zeker nog wel leren om zich te hechten aan een bepaald persoon. 

Jouw invloed

Ook het karakter van jou als eigenaar blijkt invloed te hebben op het karakter van je kat. Zo blijken katten van een wat neurotische eigenaar vaak angstig en onrustig te zijn. Bij een consciëntieuze eigenaar vind je meestal minder nerveuze en angstige katten. Ook is het belangrijk om je vooraf te realiseren wat voor type kat bij je past. Heb je tijd om urenlang op de bank te zitten met een kat op schoot? Of is die schootkat toch niet zo’n goede match bij je drukke leven?

Stress verminderen

Te veel stress heeft een negatieve invloed op het geestelijk en lichamelijk welzijn van je kat. Je kan de stress verminderen door je kat een voorspelbare en beïnvloedbare omgeving te bieden. Je kat wordt blij van een vast dagelijks patroon, meerdere keuzes van eten, water, slaapplekjes, krabgelegenheden, kattenbakken en uitkijkpunten. Daarnaast moeten ze vooral kat kunnen zijn dus lekker kunnen jagen, krabben, omgeving verkennen, klimmen en zich terug kunnen trekken. Het jagen kan je simuleren door voor het eten even te spelen met een hengel en/of door voerpuzzels aan te bieden.

Een natuurlijk voedingssupplement zoals zylkene kan ook extra ondersteuning bieden.

Meer informatie

Dr. Lauren Finka heeft over dit onderwerp een heel toegankelijk boekje geschreven. Met korte, eenvoudige vragen kom je er precies achter met wat voor kat(ten) je samenleeft en hoe de onderlinge verstandhouding is. Uiteraard geeft ze ook deskundige tips om je katten nog gelukkiger te maken. Perfect cadeautje voor elke kattenliefhebber dus!