Jamie is een lieve Maine Coon van acht jaar oud. Samen met zijn zus Abby en hun eigenaren, Jan en Herman, wonen
ze sinds 2 maanden in een mooie nieuwbouwwijk met een tuintje. Het had echter niet veel gescheeld of Jamie was hier helemaal nooit komen wonen. Vorig jaar was hij zo ernstig ziek dat hij het bijna niet overleefde.


Grijze klei

Vorig jaar werd Jamie ziek. Erg ziek. Hij gaf over, at en dronk niet meer en werd steeds zwakker. De dierenarts heeft hem geopereerd en een flink stuk ‘grijze klei’ uit zijn darmen verwijderd. Die had de darm van de arme kater compleet afgesloten waardoor hij niet meer kon eten en uitgedroogd was. Na de operatie moest Jamie nog een paar dagen bij de dierenarts blijven. Hij kreeg een infuus en dwangvoeding maar het leek allemaal niet aan te slaan.


Kantje boord

De eigenaren moesten thuis doorgaan met de dwangvoeding. Achteraf hoorden ze dat de dierenarts niet verwacht had dat Jamie het zou overleven. Jan zat dagenlang met Jamie op de bank. Met beide voorpoten omklemde hij de arm van Jan. Ze hebben een speciale band, die twee. Waarschijnlijk is dat zijn redding geweest want eindelijk begon Jamie
sterker te worden.


Oorzaak

Hoe kwam Jamie nou aan een klomp klei in zijn darmen? De ‘grijze klei’ bleek een klomp haren vermengd met
half verteerde kattenbrokken. De taak van de dikke darm is om vocht uit het voedsel te halen en dat was ook
gebeurd waardoor het net klei was geworden. De haren had Jamie binnen gekregen door het wassen van zijn
prachtige lange vacht. Normaal kan een kattenlijf dat prima aan. De haren verlaten via natuurlijke weg het
lichaam weer. Ideaal gesproken wisselt de kat het wassen af met het verorberen van een gevangen prooi en
een kort slaapje. Het chitinepantser van insecten of de botjes van een prooi vangen de doorgeslikte haren en
nemen die mee naar de darm. Soms komt er een haarbal terug via de slokdarm. Bij Jamie was er echter zoveel
haar en sponsachtige brokjes dat zijn lichaam het niet allemaal kon verwerken. Een deel werd als haarbal
uitgebraakt en een deel kwam in de darmen terecht.


Waar kwam dat haar vandaan?

Waarom had Jamie zoveel los haar dat zijn lichaam het niet kon verwerken? En waarom had zijn zus Abby daar
geen last van? Voor het antwoord op die vraag moeten we wat meer weten over hoe de natuur het geregeld heeft
met al die haartjes. Daarnaast zijn katten net zo verschillend als mensen. De ene heeft een wat gevoeliger spijsverteringskanaal dan de ander.


De komst van de haartjes

Normaal gesproken heeft een kattenvacht haren van verschillende leeftijden. De basis hiervoor wordt al gelegd in de baarmoeder. Als foetus kreeg Jamie zijn eerste haartjes. De foetus groeide en zijn huid groeide mee. Tussen de eerste haartjes werden nieuwe haartjes gevormd en dat ging zo een paar weken door. Toen Jamie geboren werd had hij dus al een vachtje met haartjes van verschillende leeftijden. De vacht had een mooi mozaïek patroon met haren van
verschillende leeftijden.

Vervanging van de haren

Toen de oudste haren hun, genetisch bepaalde, maximale lengte hadden bereikt werden ze door een nieuw gevormde haar naar buiten geduwd en verwijderd door de tong van Jamie. Omdat niet alle haren tegelijk aan vervanging toe waren en dus niet allemaal tegelijk naar buiten werden geduwd, kon Jamie dat prima aan met zijn tongetje. In het voorjaar was het wel even wat extra werk. Er is namelijk zonlicht nodig om nieuwe haren te maken. In de donkere wintermaanden hadden een meer dan gemiddeld aantal wolharen hun maximale lengte bereikt en die zaten allemaal te
wachten op het voorjaarszonnetje om vervangen te kunnen worden. Tegen het eind van de zomer was er weer
een piek. Toen waren veel van de langzamer groeiende dek-haren aan vervanging toe. Maar ook dat lukte Jamie
prima.


  De dodelijke kam 

Helaas heeft niemand Jan verteld over het mozaïek patroon, de haargroeicyclus en bouw van de haren van de kat. Jamie had een gevoelig spijsverteringskanaal en braakte meer haar ballen uit dan zijn zus Abby. Jan zag dat
Jamie het moeilijk had met al die haren en besloot hem een handje te helpen door hem flink te kammen. Alle losse
haren moesten eruit. Bij de kat zitten echter alle (wol)haren vrij los in het haarzakje. Dat is handig als je als kat
onder een struikje naar een vogeltje zit te loeren en ineens een sprintje trekt om hem te vangen. Dan wil je niet met
je haren aan de takjes blijven hangen. Als de haren vast zouden zitten zou de kat zich daar op zo’n moment niet
door tegen laten houden en zijn hele huid beschadigen. Het lege haarzakje wat zo ontstaat wordt zo snel mogelijk
weer voorzien van een nieuwe haar. Deze is echter van mindere kwaliteit omdat het haarzakje de beste grondstoffen
al meegegeven had aan de oorspronkelijke haar. Door fanatiek te kammen heeft Jan een heleboel wolharen uit de haarzakjes getrokken die allemaal weer nieuwe haren moesten gaan maken. De vacht verliest hierdoor zijn mozaïek patroon en wordt gesynchroniseerd. Alle haren hebben nu dezelfde leeftijd en worden dus op het zelfde moment vervangen. Dat werd Jamie teveel. Dus werd er weer driftig gekamd door Jan. Jamie en Jan belandde zo in een vicieuze cirkel.


  Hoe dan wel? 

Het doel moet zijn om de vacht weer in het mozaïek patroon te krijgen. Daarnaast zal Jamie op een niet-invasieve
manier geholpen moeten worden om de hoeveelheid (losse) haren te verminderen zodat zijn tong en spijsverteringskanaal het kunnen verwerken. Om het mozaïek patroon terug te krijgen hoef je eigenlijk niets te doen.
Maar dan ook echt (bijna) niets. Dus niet driftig kammen of op andere manieren de wolharen eruit halen. Het
natuurlijke mozaïek patroon komt dan weer terug. Dit duurt echter wel minimaal twee jaar! Maine Coons zoals
Jamie zijn half-langharige katten. Het duurt anderhalf jaar voordat een haar zijn maximale lengte heeft bereikt en
vervangen wordt door een nieuwe haar. Uiteraard moet je wel voorkomen dat de vacht vol klitten komt te zitten. Dit doe je door regelmatig de beginnende klitjes ‘uit te pluizen’ met je vingers of plaatselijk met de tanden van een metalen combikam. Klitjes voorzichtig eruit knippen mag ook. Als het mozaïek patroon van de vacht hersteld is zijn er minder haren tegelijkertijd aan vervanging toe en zijn er dus minder losse haren.

Daarnaast zijn er twee niet-invasieve methoden om de hoeveelheid haren te verminderen namelijk wassen en
scheren.

Een oude, losse haar is beschadigd. De schubben van de haar zijn afgebroken of beschadigd. De haar is daardoor ‘lek’ en kan nu 70 keer zijn eigen gewicht aan water opnemen. Door Jamie te wassen lopen de oude haren dus vol water en worden zwaarder. Zo haal je precies die haren uit de vacht die eruit moeten. De meeste katten hebben er echter een hekel aan om nat te worden. Je moet dus per kat bekijken of dit haalbaar is. Laat het wassen van je kat, zeker de
eerste keren, over aan de professional. Die kan je meer vertellen over te gebruiken materialen, de nabehandeling
en het drogen.

De tweede methode is scheren, ofwel de haren inkorten. Scheren beïnvloedt de haargroeicyclus niet. De haren blijven gewoon groeien en worden te zijner tijd vervangen door nieuwe haren. Niet kaal scheren want de haren zitten er niet voor niets. Ze hebben een heleboel belangrijke functies. Zo woont er een heel vredesleger aan micro organismen tussen de haren. Als hun leefomgeving verstoord wordt verandert de samenstelling en krijgen ziekteverwekkers een kans.
Haren zorgen ook voor isolatie. Zowel tegen warmte als tegen kou!

Meer over de vachtverzorging van je kat

Een probleem komt zelden alleen

Jamie is sinds de verhuizing ruim een kilo afgevallen. Jan wijt het aan stress. Jamie vertoonde twee weken na de
verhuizing echter al geen stress signalen meer en ligt languit op zijn rug op de bank of in de tuin. Wel braakt Jamie nog regelmatig een haarbal uit. Vooral nadat hij buiten gras heeft gegeten. Dat wil Jan niet. Dus heeft hij de plantenspuit binnen handbereik en als Jamie gras wil gaan eten wordt hij daarmee bespoten. Dit is niet goed voor de relatie tussen Jan en Jamie. En waar moet de haarbal heen als hij niet uitgebraakt mag worden? Die belandt weer in de darmen. Met alle gevolgen van dien. Jan wil graag dat Jamie weer op zijn oude, gezonde gewicht komt. Maar Jamie eet maar mondjesmaat van de brokken. Ze hebben ook tevergeefs andere merken geprobeerd en bloedonderzoek laten doen bij de dierenarts. Maar ook daar kwam geen onderliggende ziekte uit. Het enige wat Jamie graag eet is blikvoer maar daar
eet hij zo gulzig van dat hij meteen weer over gaat geven. Het lichaam van Jamie is tijdens de lichte zomermaanden volop nieuwe haren aan het maken. Dat kost vreselijk veel energie. Maar liefst 30% van de eiwitten die Jamie binnen krijgt gaan naar de opbouw en het onderhoud van zijn vacht. Dan blijft er dus weinig over om vet en spieren te maken.


Aanpak op meerdere fronten

Ik leerde Jan, Herman, Jamie en Abby kennen als kattenoppas. Hoe mooi is het dan dat je dat kan combineren met
je kennis over kattengedrag en het trimmen van katten. Uiteraard moet Jan de plantenspuit alleen gebruiken voor planten. Daarnaast moet de voeding aangepakt worden en tot slot kreeg Jan uitleg over het mozaïekpatroon,
de haargroeicyclus en nietinvasief onderhoud van de vacht. Ik denk dat ik als trimster Jamie nog wel een keer zal zien.

Bronvermelding:
Vakopleiding Kattentrimmen bij Huisdierkennisinstituut 2018
Les van Jet Bijen-Veldhoen van o. p raktijk voor Huid en Vacht, Verstand van Vacht en Vel - Vacht en Vel Leshotel
en referenties van Dierenarts Kelly van Amersfort van Huidadvies voor dieren.